હવામાન આગાહી વરસાદની

ભારત દેશ એ દરેક ઋતુમાં વૈવિધ્યતા પૂર્વક જોવા મળતો દેશ છે. કેમ કે દક્ષિણ એશિયામાં સ્થિત ભારતનું હવામાન દરેક ઋતુ મુજબ અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે. કેમકે ભારત દેશનું હવામાન એ મોસમી પ્રકારની આબોહવા જ ધરાવતું હવામાન ગણાય છે.

ભારતના હવામાન અંગે એક વિચાર કરીએ તો, મિત્રો ઉત્તર ભારતનું હવામાન, દક્ષિણ ભારતનું હવામાન, પૂર્વ ભારતનું હવામાન તેમજ પશ્ચિમ ભારતનું હવામાન અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે. આજની આ મહત્વની પોસ્ટમાં સમગ્ર દેશમાં હવામાનનો મિજાજ દરેક ઋતુમાં કેવો જોવા મળે છે? એ અંગેની વિસ્તાર પૂર્વક વાત કરશું.

એક અભ્યાસ મુજબ મોસમી પ્રકારની આબોહવા ધરાવતા દેશોમાં સમયાંતરે ઋતુ પરિવર્તન થતું હોય છે. જેમાં શિયાળો, ઉનાળો અને ચોમાસું આમ 3 ઋતુનું નિયમિત સમયે આગમન થતું હોય છે. જોકે ભારતમાં દક્ષિણ ભારતમાં શિયાળા દરમિયાન ઠંડીનું પ્રમાણ ખૂબ જ ઓછું જોવા મળતું હોય છે. કેમકે દક્ષિણ ભારતનો પ્રદેશ વિષુવવૃતની નજીક હોવાથી ત્યાં ઠંડીનો પ્રભાવ કંઈક અંશે ઓછો જોવા મળે છે.

ભારતનું હવામાન

ઉત્તર ભારતની વાત કરીએ તો, ઉત્તર ભારતમાં જમ્મુ કાશ્મીર, હિમાચલ પ્રદેશ, હરિયાણા, પંજાબ, ઉત્તરાખંડ તેમજ ઉત્તર પ્રદેશ જેવા રાજ્યોનો સમાવેશ કરી શકાય. કેમ કે આ રાજ્યો ઉત્તર ભારતના ઝોનમાં આવે છે. મિત્રો ઉત્તર ભારતના હવામાન અંગેની વાત કરીએ તો, ભારતનું હવામાન ઉત્તર ભારતમાં કંઈક અલગ જ મિજાજ ધરાવે છે.

ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં ઠંડીનું પ્રભુત્વ હંમેશા વર્ષ દરમિયાન વધુ જોવા મળતું હોય છે. કેમકે હિમાલય પર્વતની હાજરી તેમજ સૂર્યના કિરણો ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં ત્રાસા પડતા હોવાથી વર્ષ દરમિયાન મોટેભાગે ઠંડીનું પ્રભુત્વ આ રાજ્યોમાં વધુ જોવા મળતું હોય છે. ઉનાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતના રાજ્યોનું હવામાન આહલાદક ગણી શકાય. કેમ કે તાપમાનનો પારો ખૂબ જ ઊંચો આ રાજ્યોમાં જોવા મળતો નથી.

વર્ષ દરમિયાન સૌથી ઠંડીનો પ્રભાવ જોવા મળતા રાજ્યોની વાત કરીએ તો, જમ્મુ કાશ્મીર અને ઉત્તરાખંડ જેવા રાજ્યોમાં ઠંડીનું પ્રમાણ શિયાળા દરમિયાન વિશેષ જોવા મળે છે. જ્યારે ઉનાળા દરમિયાન પણ આ રાજ્યોનું તાપમાન હંમેશા મધ્યમ જોવા મળે છે. આ રાજ્યોને બરફ વરસાદના ગઢ તરીકે પણ ગણવામાં આવે છે. કેમકે આ બંને રાજ્યોમાં શિયાળા દરમિયાન અવિરત બરફ વર્ષા જોવા મળતી હોય છે.

મિત્રો ટૂંકમાં ચોમાસા દરમિયાન ભારતનું હવામાન ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં સામાન્ય વૃત્તિ આપનાર ગણાય છે. કેમકે જ્યારે જ્યારે બંગાળની ખાડીમાં સિસ્ટમ બનીને મધ્ય ભારત સુધી આ સિસ્ટમ પહોંચે છે ત્યારબાદ લગભગ મોટેભાગે આ સિસ્ટમ મધ્ય ભારતમાંથી ફટાઈને ઉત્તર ભારતમાં હંમેશા પ્રવેશ કરતી હોય છે. આ પરિસ્થિતિને અનુસંધાને બિહાર તેમજ ઉત્તર પ્રદેશના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન ભારે વરસાદ જોવા મળતો હોય છે.

તો મિત્રો ઉત્તરાખંડમાં ચોમાસાની સિઝન દરમિયાન અવારનવાર વાદળ ફાટવાની ઘટના પણ હંમેશા બનતી હોય છે. જ્યારે હિમાલયમાં ક્યારેક ક્યારેક અતિવૃષ્ટિને કારણે ગંગા, યમુના જેવી મોટી નદીયું ચોમાસામાં ભયજનક સપાટીથી પણ ઉપર રહેતી હોય છે. આવી પરિસ્થિતિને હિસાબે દિ૯હી, ઉત્તર પ્રદેશ તેમજ બિહારના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન બાઢનો અવારનવાર સામનો કરવો પડતો હોય છે.

પૂર્વ ભારતનું હવામાન

મિત્રો ભારતનું હવામાન પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં પણ કંઈક અલગ જ મિજાજ ધરાવતું હોય છે. પૂર્વના નાના નાના રાજ્યો તેમજ પશ્ચિમ બંગાળ લાગુ વિસ્તારોનું હવામાન દરેક ઋતુ દરમિયાન અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે. સર્વપ્રથમ પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન હવામાનનો મિજાજ કેવો રહે છે? એ અંગેની થોડીક માહિતી મેળવીએ.

પૂર્વ ભારતનું હવામાન ચોમાસાની સિઝન દરમિયાન હંમેશાં વરસાદી માહોલ દરેક દિવસે જોવા મળતો હોય છે. જેમાં આસામ, પશ્ચિમ બંગાળ તેમજ પૂર્વત્તરના નાના નાના રાજ્યોમાં લગભગ બંગાળી ખાડીમાંથી આવતા ભેજવાળા પવનોને હિસાબે ક્લાઉડ ફોર્મેશન હંમેશા રહેતું હોય છે. આ પેટર્ન આધારિત દરરોજ વધતો ઓછો વરસાદ આ રાજ્યોમાં જોવા મળતો હોય છે.

તો અમુક વર્ષે બંગાળની ખાડીમાં અવાર નવાર ચક્રવાત બનતા હોય છે. અને આ પરિસ્થિતિને અનુસંધાને ક્યારેક ક્યારેક પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં પણ આ ચક્રવાત એન્ટર થતા હોય છે. આવી પરિસ્થિતિ જ્યારે જ્યારે ચોમાસા દરમિયાન જોવા મળે છે ત્યારે પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં ભારે પવન સાથે અતિવૃષ્ટિનો પણ સામનો કરવો પડે છે. આમ મિત્રો ભારતનું હવામાન પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન હંમેશા વરસાદી રહે છે.

હવે ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં શિયાળા દરમિયાન હવામાન કેવું જોવા મળે છે? એ અંગેની વાત કરીએ તો, મિત્રો શિયાળા દરમિયાન પણ પૂર્વત્તરના રાજ્યોમાં ઠંડીનું પ્રમાણ હંમેશા લગભગ વધુ રહેતું હોય છે. જેમાં ઉત્તર હિમાલયની તળેટી લાગુના વિસ્તારોમાં શિયાળા દરમિયાન પણ આ વિસ્તારોમાં તાપમાન લગભગ શૂન્યની આજુબાજુ રહેતું હોય છે. તો અમુક અમુક રાજ્યોમાં શિયાળા દરમિયાન બરફ વરસાદ પણ જોવા મળે છે.

ઉત્તર ભારત હવામાન આગાહી

જ્યારે ભારતનું હવામાન ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં ઉનાળા દરમિયાન ખૂબ જ આહલાદક જોવા મળે છે. કેમ કે આ રાજ્યોમાં તાપમાન હંમેશા નોર્મલની આજુબાજુ રહેતું હોય છે. કોઈ મોટા હિટ વેવનો માહોલ ઉનાળા દરમિયાન પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં પશ્ચિમ બંગાળને બાદ કરીને જોવા મળતો નથી. આમ ઉનાળા દરમિયાન પણ પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં પણ પ્રવાસીઓની ભેળ હંમેશા જોવા મળતી હોય છે. જેનું મુખ્ય કારણ અહીં તાપમાન ઉનાળા દરમિયાન નોર્મલની આજુબાજુ રહેતું હોય છે.

ટૂંકમાં મિત્રો આસામ તેમજ દાર્જિલિંગ જેવા વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન વરસાદનું પ્રમાણ ભારે જોવા મળે છે. આસામમાં અમુક વિસ્તારોમાં વર્ષ દરમિયાન વિશ્વનો સૌથી વધુ વરસાદ પણ આ વિસ્તારોમાં નોંધાય છે. કેમકે આ વિસ્તારોનું લોકેશન હંમેશા ક્લાઉડ ફોર્મેશન બનવા માટે ખૂબ જ અનુકૂળ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ ધરાવે છે. જેને હિસાબે અહીં વરસાદનું પ્રમાણ ખૂબ જ વધુ પડતું જોવા મળે છે.

મિત્રો આ પોસ્ટમાં આપણે ઉત્તર ભારત તેમજ પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોના હવામાન અંગેની માહિતી મેળવી. તો આપણે નવી પોસ્ટમાં પશ્ચિમ ભારત તેમજ દક્ષિણ ભારતના વિસ્તારો અંગેના હવામાન અંગેની વિસ્તૃત માહિતી મેળવશું. કેમકે આ એક પોસ્ટમાં જો સંપૂર્ણ ભારતનું હવામાન કવર કરવા જઈએ તો આ પોસ્ટ ખૂબ જ લાંબી બની જાય.

ટૂંકમાં સારાંશ મેળવીએ તો, મિત્રો ઉત્તર ભારતનું હવામાન શિયાળા તેમજ ઉનાળા દરમિયાન કંઈક અલગ જ મિજાજ ધરાવતું હોય છે. તો વિન્ટર સેશનમાં ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સની ઇફેક્ટને કારણે અવારનવાર વરસાદ તેમજ બરફ વર્ષા પણ જોવા મળતી હોય છે. જ્યારે ઉનાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતનું હવામાન ખૂબ જ ઠંડુ રહેતું હોવાથી પ્રવાસીઓને ભીડ હંમેશા ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં વધુ જોવા મળતી હોય છે.

જ્યારે ભારતનું હવામાન પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં પણ અલગ જ મિજાજ ધરાવે છે. શિયાળા દરમિયાન ભારે ઠંડીનું સામ્રાજ્ય ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં જોવા મળે છે. જ્યારે ઉનાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં તાપમાન હંમેશા નોર્મલની આજુબાજુ રહેતું હોવાથી ઉનાળા દરમિયાન આ વિસ્તારોમાં પણ પ્રવાસીઓની ભીડ સારી એવી વર્ષ દરમિયાન જોવા મળે છે.

જ્યારે મોનસુન સેશનમાં ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં ભારે વરસાદનું પ્રમાણ જોવા મળે છે. સાઉથ વેસ્ટ મોનસુની ભેજવાળા પવનો બંગાળની ખાડી ઉપરથી પસાર થઈને જ્યારે ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાંથી પસાર થાય છે. ત્યારે બપોર બાદ હંમેશા ડમ ડોળ વાદળ આ વિસ્તારોમાં બનતા હોવાથી લગભગ ચોમાસા દરમિયાન કાયમી વરસાદનો પ્રભાવ ઉત્તર ભારતના મોટાભાગના રાજ્યોમાં જોવા મળે છે.

તો મિત્રો ખૂબ જ સામાન્ય જ્ઞાન ભરી આ પોસ્ટને તમારા વિવિધ સોશિયલ ગ્રુપ તેમજ સોશિયલ પ્લેટફોર્મમાં શેર કરજો. જેથી હવામાન અંગેની માહિતી બીજા મિત્રોને પણ મળી શકે. આપણે નવી પોસ્ટમાં દક્ષિણ ભારત તેમજ પશ્ચિમ ભારતના વિસ્તારોના હવામાન અંગેની માહિતી વિસ્તારથી મેળવશું.

ગુજરાત રાજ્યના સમગ્ર વિસ્તારોની હવામાનની નિયમિત અપડેટ ચોમાસા તેમજ ઉનાળાના દિવસો દરમિયાન મેળવવા માટે અમારી વેબસાઈટ Weather Tv ને તમારા ફોનમાં જરૂરથી બુકમાર્ક કરી લેજો. જેથી હવામાનની નિયમિત અપડેટ તમને રેગ્યુલર મળતી રહે.

મિત્રો શિયાળાના મહિના દરમિયાન ઉદ્ભવેલા સમીકરણોને આધારે આવનારા ચોમાસાનું બંધારણ થતું હોય છે. તો આજની આ મહત્વની પોસ્ટમાં મહા મહિનાનું હવામાન કેવું જોવા મળે? એ મુજબ આવનારું ચોમાસું 2024 ગુજરાતમાં કેવું રહી શકે? એ અંગેની હવામાન આગાહી આધારીત મહત્વની વાત આ પોસ્ટમાં કરશું.

ગુજરાતના ખેડૂતો કારતક મહિનાની શરૂઆતથી જ હવામાન ની નોંધ રાખતા હોય છે, કેમ કે કારતક મહિનાથી વિધિવત શિયાળાની શરૂઆત થતી હોય છે. કારતક, માગસર, પોષ અને મહા આ 4 મહિના દરમિયાન હવામાનનું બંધારણ કેવું રચાય એ મુજબ આવનારા ચોમાસાના સમીકરણો સામે આવતા હોય છે. અને આ અભ્યાસ ગુજરાતના ખેડૂતો લગભગ વર્ષોથી કરતા આવ્યા છે.

મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ ચોમાસું 2024

મહા મહિનાનું હવામાન કેવું જોવા મળે? એ મુજબ આવનારું ચોમાસું 2024 કેવું રહી શકે? એ અંતર્ગત આજની આ પોસ્ટમાં જ્યોતિષશાસ્ત્ર તેમજ ભડલી વાક્યના આધારે જે જે સમીકરણો મહા મહિનાનું હવામાન દરમ્યાન ચિત્ર કેવા જોવા મળે? તો ચોમાસાની શરૂઆત કેવી થશે? અને સમગ્ર ચોમાસા દરમિયાન વરસાદની પરિસ્થિતિ કેવી જોવા મળશે? એ અંગેની વાત પ્રાચીન વર્ષના વિજ્ઞાનના સિદ્ધાંત મુજબ કરીએ.

મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ મહા સુદ એકમને દિવસે જો વાદળ તેમજ પવનનું પ્રમાણ વધુ પડતું જણાય. તો તે વર્ષે તેલીબિયાં પાકનું ઉત્પાદન ખૂબ જ ઓછું આવે તેમજ તેલેબિયા વર્ગના પાકો ખૂબ જ મોંઘા થાય. આવી વાત દેશી વિજ્ઞાનમાં જોવા મળી રહી છે.એ જ રીતે મિત્રો મહા સુદ બીજના દિવસનું પણ ખાસ અવલોકન કરવું.

મહા સુદ એટલે કે મહા સુદ અંજવાળી બીજને દિવસે વાદળા આકાશમાં છવાય તો, તે વર્ષે અન્નનું ઉત્પાદન ખૂબ જ ઓછું થાય. મિત્રો મોટેભાગે ગુજરાતમાં શિયાળુ પિયતમાં ઘઉંનું વાવેતર કરવામાં આવતું હોય છે. જો મહા સુદ બીજને દિવસે હવામાન વાદળછાયુ દેખાય તો, ઘઉંનું ઉત્પાદન ઓછું થાય.

વરસાદી હવામાન

મિત્રો મહા મહિનાનું હવામાન અંગે એક ઘનિષ્ઠ વિચાર કરીએ તો, મહા સુદ પાંચમના દિવસે એટલે કે મહા મહિનાની અંજવાળી પાંચમના દિવસે જો સતત ઉતરનો પવન ફૂંકાય તો, તે વર્ષે ભાદરવા મહિનામાં વરસાદની ખૂબ જ અછત જોવા મળે. મોટેભાગે ભાદરવો મહિનો વરસાદ વગરનો સાબિત થાય. અને જો ભાદરવા મહિનામાં જો વરસાદી હવામાન જામે તો પણ ખંડ વૃષ્ટિના યોગ વધુ પડતા જોવા મળે.

મહા મહિનાની સુદ છઠનો પણ ખાસ અભ્યાસ કરવો. મિત્રો મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ મહા સુદ છઠના દિવસે જો સોમવાર આવતો હોય તો, ઘી તેમજ તેલ જેવા પદાર્થો ખૂબ જ મોંઘા થાય. અને જો તે દિવસે એટલે કે મહા સુદ છઠના દિવસે હવામાન વાદળમય બને અને ક્યાંક છાંટા છૂટી અથવા તો વરસાદ જોવા મળે તો તે વર્ષે કપાસના ભાવ ખૂબ જ વધે.

મહા મહિનાનું હવામાન

મિત્રો પ્રાચીન વર્ષા વિજ્ઞાન મુજબ મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ વર્ષનો નીચોડ મળતો હોય છે. એ મુજબ મહા સુદ સાતમે જો સૂર્ય વાદળોથી ઘેરાયેલો હોય તો, અષાઢ મહિનામાં સારો વરસાદ થાય એવી નિશાની ગણવી. અને જો તે દિવસે ઠંડીનું પ્રમાણ જોવા મળે અથવા તો વીજળી થાય તો પણ ચોમાસાના ચારેય મહિના દરમિયાન વરસાદની સંભાવના ખૂબ જ રહે.

મહા મહિનામાં બનતા બીજા યોગની વાત કરીએ તો, મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ મહા સુદ અષ્ટમી એટલે કે મહા સુદ આઠમના દિવસે જો સૂર્ય વાદળાથી સંપૂર્ણ રીતે ઢંકાયેલો હોય અને રાત્રે જો ચંદ્રનો ઉદય થાય ત્યારે આકાશ સ્વચ્છ જોવા મળે તો, તે નિશાની સારી ગણાય નહીં. કેમકે આવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ જો જોવા મળે તો, રાજા જેવા માણસને પણ ભાગી જવું પડે એવી પરિસ્થિતિ સર્જાય.

ભડલી વાક્યોના સિદ્ધાંત પ્રમાણે મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ એક વિશેષ યોગનું બંધારણ જોઈએ તો, મહિના દરમિયાન જો પાંચ રવિવારનું અસ્તિત્વ જોવા મળે તો, તે વર્ષે લગભગ દુષ્કાળનો ભય રહે. એટલે કે મહા મહિના દરમિયાન જો 5 રવિવાર આવતા હોય તો, આવનારા ચોમાસામાં વરસાદની ખૂબ જ અછત જોવા મળે.

મહા મહિનામાં બનતા સર્વશ્રેષ્ઠ યોગની વાત કરીએ તો, મિત્રો મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ મહિનાની વદી સાતમે એટલે કે મહા મહિનાની અંધારી સાતમે જો આકાશમાં વાદળ વીજળી અથવા તો માવઠાના કોઈ સંકેતો જોવા મળે તો, ચોમાસામાં અષાઢ, શ્રાવણ અને ભાદરવા મહિનામાં વરસાદી દિવસો ખૂબ જ જોવા મળશે. એટલે કે આ મહિનાઓ વરસાદથી ભરચક રહે. આ વાત લખી લેવી.

જ્યારે મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ આવનારા ચોમાસાના ભાદરવા મહિના અંગેનો એક વિચાર કરીએ તો, મિત્રો મહા વદ અમાસના દિવસે જો આકાશમાં વાદળોનું પ્રમાણ જોવા મળે. તો ભાદરવા મહિનાની પૂનમના દિવસે બે સુમાર વરસાદ થાય. સાથે સાથે જો આ યોગનું નિર્માણ થાય તો, ખેતીમાં ઉત્પાદન પણ ખૂબ જ સારું આવે. રાજા તેમજ પ્રજા પણ સુખી થાય.

એકબીજા સિદ્ધાંત મુજબ મહા મહિનાની વદી નોમે જોકે આપણી પોષ વદ નોમ ગણાય. તો તે દિવસે જો મૂળ નક્ષત્ર હોય અથવા તો શુક્રવાર આવતો હોય તો, ભાદરવા મહિનાની અંધારી નોમે એટલે કે આપણી શ્રાવણ મહિનાની અંધારી નોમે ચોક્કસ વરસાદ થાય.

ચોમાસું 2024 હવામાન આગાહી

મિત્રો મહા મહિનાના અંજવાળીયા પક્ષમાં તેમજ અંધારીયા પક્ષમાં બંને દિવસોનું ખાસ અવલોકન કરવું. કેમ કે ઉપર જણાવેલી માહિતી મુજબ જે તે દિવસે કેવા યોગનું નિર્માણ થાય? તો આવનારું ચોમાસું કેવું રહે? એ અંગે ઘણા બધા સમીકરણ સામે મળી જાય.

વર્ષ 2024 દરમ્યાન મહા મહિનાના દિવસોનું ખાસ અવલોકન કરવું. જેથી આવનારું ચોમાસું એટલે કે ચોમાસું 2024 ગુજરાત માટે કેવું રહી શકે? ચોમાસું 2024 દરમિયાન કયા મહિનામાં વરસાદની શક્યતા કેવી ઊભી થશે? આ માહિતી મિત્રો પ્રાચીન વિજ્ઞાનના આધારે પણ મેળવી શકાય છે. કેમ કે અગાઉના સમયમાં ટેકનોલોજીના સાધનો ન હોવા છતાં પણ ચોમાસા અંગેનું પૂર્વ અનુમાન સચોટ કાઢતા.

આવી અસંખ્ય વાતો ભડલી વાક્યોમાં જોવા મળી રહી છે. ભડલી વાક્યોના સિદ્ધાંત મુજબ જે તે મહિનામાં કેવું હવામાન જોવા મળે? તો એ મુજબ આવનારૂ ચોમાસું તેમજ સંપૂર્ણ વર્ષનો નીચોડ સામે આવતો હોય છે. મિત્રો આજની આ પોસ્ટમાં રજૂ કરવામાં આવેલુ મહા મહિનાનું હવામાન મુજબ ચોમાસું 2024 કેવું રહી શકે એ અંગે તમને ખૂબ જ ઉપયોગી માર્ગદર્શન મળી જશે.

ટૂંકમાં મહા મહિનાના હવામાનનો એક ટૂંકો સાર મેળવીએ તો, મિત્રો મહા મહિનાનું હવામાન બને તેટલું વાદળછાયું રહે એ એક આવનારા ચોમાસા માટે સારી નિશાની ગણી શકાય. મહા મહિનાના અંતિમ દિવસોમાં ગરમીની ધીરે ધીરે શરૂઆત થાય એ પણ ઋતુના બેલેન્સ માટે ખૂબ જ સારી નિશાની ગણી શકાય. એટલે જ મહા મહિનો 2024 ના દિવસોનું ખાસ અવલોકન કરવું.

છેલ્લા ઘણા વર્ષોમાં હવામાનની પેટર્નમાં પણ નોંધપાત્ર ફેરફાર જોવા મળી રહ્યો છે. કેમ કે હાલ ગ્લોબલ વોર્મિંગ ઇફેક્ટને કારણે ઘણી વખત પ્રાચીન વર્ષા વિજ્ઞાનના સુત્રો પણ સાચા અર્થમાં સત્યમય ઊભા રહેતા નથી. છતાં પણ આજે હજારો વર્ષોથી લોકવાયકામાં ગુથાયેલી વાતોને પણ સાવ પાણીના મોલમાં કાઢી નાખવી ન જોઈએ. એટલે જ દર વર્ષે અવલોકન કરીયે તો, પ્રાચીન શાસ્ત્રોના સમીકરણોને સમજી શકીયે.

હવામાન મોડેલ 2024

હવામાનના મોડલ અંગે થોડીક માહિતી મેળવીએ તો, મિત્રો વર્ષ 2024 દરમિયાન હવામાનના લાંબાગાળાના મોડલો ચોમાસું 2024 માટે સારી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ કરી રહ્યા છે. હવામાનના મોડલ મુજબ ચોમાસાને મુખ્ય અસર કરતા પરિબળોમાં અલ નીનો તેમજ IOD સકારાત્મક વલણમાં જોવા મળી રહ્યા છે. જે ગુજરાતવાસીઓ માટે ખરેખર સારા સમાચાર ગણી શકાય.

કેમ કે જ્યારે જ્યારે હવામાનના લાંબાગાળાના મોડલો જયારે જ્યારે સારી સ્થિતિમાં જોવા મળતા હોય છે. ત્યારે ત્યારે ગુજરાતનું ચોમાસું હંમેશા નોર્મલ અથવા તો નોર્મલ કરતાં પણ સારું રહ્યું હોય એવા સમીકરણો ભૂતકાળના ઘણા વર્ષોમાં આપણે જોવા મળ્યા છે. એ મુજબ વર્ષ 2024 નું ચોમાસું પણ સારું નીવડે એવી આપણે આશા કરીએ.

નોંધ : મિત્રો હવામાન આધારિત ઉપર જણાવવામાં આવેલી માહીતી એ Weather Tv વેબસાઈટની પર્સનલ માહીતી નથી. ઉપર રજૂ કરવામાં આવેલી તમામ માહિતી એ ભડલી વાક્યના સિદ્ધાંત મુજબ રજૂ કરવામાં આવી છે.

ગુજરાત રાજ્ય સંબંધિત હવામાન અંગેની સચોટ માહિતી રેગ્યુલર મેળવવા માટે અમારી વેબસાઇટ સાથે જોડાયેલા રહેજો. કેમકે ચોમાસા દરમિયાન વરસાદની સંભાવના કેવી રહેશે? એ અંતર્ગત આધુનિક સાયન્સના મોડલોને આધારે અમે નિયમિત વરસાદની આગાહી આ વેબસાઈટના માધ્યમથી રજૂ કરીએ છીએ. તો અમારી વેબસાઈટ સાથે જોડાયેલા રહેજો.

મિત્રો આજની આ ખૂબ જ મહત્વની પોસ્ટમાં વરસાદની સિસ્ટમ અંગેની વાત વિસ્તારથી સમજશું. કેમ કે જ્યારે જ્યારે ગુજરાતમાં શાનદાર રીતે ચોમાસાનું આગમન થયા બાદ વરસાદની સિસ્ટમ અવાર નવાર બનતી હોય છે. તો વરસાદની સિસ્ટમ અંગેની વિસ્તૃત માહિતી આ પોસ્ટના માધ્યમથી મેળવશું.

25 મી મેની આજુબાજુ સાઉથ વેસ્ટના પવનો વ્યવસ્થિત રીતે સમગ્ર દેશમાં સેટ થયા બાદ ચોમાસું પવનની શરૂઆત લગભગ ભારતના બધા જ વિસ્તારોમાં થઈ જતી હોય છે. આ પેટર્નને હિસાબે જ ભારતમાં ચોમાસું વિધિવત રીતે પ્રવેશ કરતું હોય છે. સાઉથ વેસ્ટના પવનોની ગતિવિધિ બંગાળની ખાડીમાં કંઈક અલગ રીતે જોવા મળે છે. અને આ પવનો બંગાળની ખાડીમાં અવાર નવાર વરસાદની સિસ્ટમ ઊભી કરે છે.

વરસાદની સિસ્ટમ

વરસાદની સિસ્ટમ અંગેની વાત કરીએ તો, મિત્રો શરૂઆતના તબક્કામાં સર્ક્યુલેશન સિસ્ટમ ડેવલોપ થતી હોય છે. આ સિસ્ટમ જ્યારે વધુ મજબૂત બને છે, ત્યારે લો પ્રેશર સિસ્ટમમાં રૂપાંતરિત થાય છે. અને આ લો પ્રેશર ત્યારબાદ જમીનના ભાગોમાં આવીને વિવિધ વિસ્તારોમાં વરસાદની સંભાવના ઊભું કરતું હોય છે.

વરસાદની સિસ્ટમ બનવા માટે મુખ્યત્વે દરિયાઈ સપાટી ઉપર હવાનું દબાણ નીચું હોવું જરૂરી છે. કેમ કે દરિયાની સપાટી ઉપર જ્યારે જ્યારે હવાનું દબાણ ઘટે છે, ત્યારે વરસાદની સિસ્ટમનું નિર્માણ થાય છે. જે તે દરિયાઈ સપાટી ઉપર વરસાદની સિસ્ટમનું નિર્માણ થાય છે, ત્યારે વાદળોનો મોટો ગંજ ૨ચાતો હોય છે. જે આધારિત ભારેથી અતિ ભારે વરસાદની શક્યતા ઊભી થતી હોય છે.

ચોમાસું દરમિયાન ગુજરાતમાં આવનારા વરસાદના રાઉન્ડ અંગેની વાત કરીએ તો, મિત્રો ગુજરાતનો વરસાદ મોટેભાગે બંગાળની ખાડીની વરસાદની સિસ્ટમને આધારિત હોય છે. કેમકે જ્યારે જ્યારે બંગાળની ખાડીમાં બનેલી વરસાદની સિસ્ટમ નોર્થ વેસ્ટનો ટ્રેક લઈ અને મધ્યપ્રદેશની આજુબાજુ આવે છે. ત્યારે ગુજરાતના હવામાનમાં મોટો ફેરફાર જોવા મળતો હોય છે.

જ્યારે-જ્યારે આવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે, ત્યારે લગભગ મોટેભાગે દક્ષિણ ગુજરાત, પૂર્વ ગુજરાત, મધ્ય ગુજરાત, ઉત્તર ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર તેમજ કચ્છના ભાગોમાં વરસાદની એક્ટિવિટીની શરૂઆત થતી જોવા મળતી હોય છે. ટૂંકમાં મિત્રો ગુજરાતમાં ચોમાસું સિઝન દરમિયાન મોટાભાગનો વરસાદ બંગાળની ખાડીની વરસાદની સિસ્ટમને આધારિત જોવા મળતો હોય છે.

અરબ સાગરની વરસાદી સિસ્ટમ

મિત્રો અરબ સાગરમાં બનતી વરસાદી સિસ્ટમ અંગેની વાત કરીએ તો, અરબ સાગરમાં મોટેભાગે વરસાદની સિસ્ટમ ચોમાસાની શરૂઆત પહેલા અથવા તો ચોમાસું જ્યારે જ્યારે ગુજરાતમાંથી વિદાય લેતું હોય, એ સમયગાળા દરમિયાન અરબ સાગરમાં આવી એક્ટિવિટી વધુ જોવા મળતી હોય છે. ચોમાસું સિઝનની મધ્યાંતર ભાગમાં અરબ સાગરમાં વરસાદની સિસ્ટમ ખૂબ જ ઓછી માત્રામાં જોવા મળતી હોય છે.

કેમકે ચોમાસાની શરૂઆત પહેલા અને ચોમાસાની જ્યારે જ્યારે વિદાય થતી હોય એ, અરસા દરમિયાન અરબ સાગરમાં પવનોની ગતિ ખૂબ જ અસ્ત-વ્યસ્ત જોવા મળે છે. આવા સંજોગોમાં ક્યારેક ક્યારેક અરબ સાગરમાં વાવાઝોડું જેવી મજબૂત કેટેગરીની વરસાદની સિસ્ટમ પણ આકાર લેતી હોય. કેમ કે એવા દાખલા પણ ભૂતકાળના ઘણા વર્ષોમાં જોવા મળ્યા છે.

લો પ્રેશર સિસ્ટમ

ટૂંકમાં મિત્રો એવું કહી શકાય કે, જ્યારે ભેજવાળા પવનો દરિયાઈ સપાટી ઉપર મોટો વળાંક લેતા હોય આવા અરસામાં જો દરિયાઈ સપાટી ઉપર હવાનું દબાણ ક્રમશ નીચું જતું જોવા મળે છે. ત્યારે ત્યારે એક સર્ક્યુલેશનનું નિર્માણ થાય છે. અને ત્યારબાદ આ સર્ક્યુલેશન મજબૂત થઈને લો પ્રેશર સિસ્ટમમાં ફેરવાય છે. આવી પરિસ્થિતિ જ્યારે જ્યારે ઊભી થાય છે ત્યારે ત્યારે વરસાદનો એક મોટો રાઉન્ડ જે તે વિસ્તારને અસર કર્તા બને છે.

ગુજરાતમાં સરેરાશ થતા વરસાદ તેમજ ભારતમાં સરેરાશ થતા વરસાદનો મોટો આધાર બંગાળની ખાડીમાં બનતી વરસાદી સિસ્ટમ આધારીત ગણી શકાય. જોકે મિત્રો પશ્ચિમ ભારતમાં વેસ્ટન ઘાટીના વિસ્તારમાં વરસાદની સિસ્ટમની હાજરી ન હોવા છતા પણ ચોમાસા દરમિયાન સૌથી વધુ વરસાદ આ વિસ્તારમાં જોવા મળતો હોય છે. પરંતુ આ અંગેનું શું કારણ રહેલું છે? એ અંગેની વાત આપણે નવી પોસ્ટના માધ્યમથી કરશું.

ચોમાસું દરમિયાન આકાર લેતી વરસાદી સિસ્ટમ, પવનનો ટ્રફ, વાવાઝોડું, સર્ક્યુલેશન સિસ્ટમ, લો પ્રેશર સિસ્ટમ, વોરટેક્ષ સિસ્ટમ આ બધી જ અલગ અલગ હવામાનમાં પેટર્ન બનતી હોય છે. એ સંબંધિત દરેક વિષય ઉપર આપણે નવી નવી પોસ્ટના માધ્યમથી માહિતી આપતા રહીશું.

તો મિત્રો હવામાન આધારિત નવી નવી જાણકારીની માહીતી સાથે સાથે ગુજરાત રાજ્ય સંબંધિત હવામાનની દરેક અપડેટ નિયમિત મેળવવા માટે અમારી વેબસાઈટ Weather Tv સાથે જોડાયેલા રહેજો આભાર.

ગુજરાતમાં જ્યારે ચોમાસાની શરૂઆત થઈ જાય છે. ત્યારબાદ બંગાળની ખાડીમાં અવારનવાર લો પ્રેશર સિસ્ટમ બનતી હોય છે. મિત્રો આ લો પ્રેશર સિસ્ટમ ગુજરાતને કેટલી પ્રભાવિત કરશે? એ જાણવા માટે ચોમાસું ધરી અંગેનો ખાસ અભ્યાસ કરવો પડે. તો આજની આ પોસ્ટમાં ચોમાસું ધરી એટલે શું? એ અંગેની માહિતી મેળવવાનો પ્રયત્ન કરશું.

મિત્રો ચોમાસું ધરી એટલે શું? એ અંતર્ગત જ્યારે જ્યારે ચોમાસાની શરૂઆત થાય છે, ત્યારે આ શબ્દ અવાર નવાર સાંભળવા મળતો હોય છે કે, ચોમાસું ધરી હાલ નોર્મલ પરિસ્થિતિ એ જોવા મળી રહી છે. અથવા તો ચોમાસું ધરી ઉત્તર ભારતના પ્રદેશોમાં ફંટાઈ ગઈ છે. તો આ ચોમાસું ધરી ગુજરાતને ક્યારે અને કેવી રીતે પ્રભાવિત કરી શકે છે? એ અંગેની માહિતી મેળવીએ.

ચોમાસું ધરી એટલે શું

ટુંકા અર્થમાં મિત્રો ચોમાસું ધરી અંગેની વ્યાખ્યા સમજીએ તો, ચોમાસું ધરી એટલે બે પવનનો સામ સામો ટકરાવ ગણી શકાય. આ વાત સમજવા માટે આપણે એક સામાન્ય રીતે ઉદાહરણ લઈને વાત સમજવી પડે, કે બે દિશાના પવનો કેવી રીતે ટકરાય ત્યારે ચોમાસું ધરીનું નિર્માણ થાય છે. આ અંગે એક દાખલો લઈને સમજીએ.

મિત્રો ધારો કે અરબ સાગરમાંથી ફુકાતા સાઉથ વેસ્ટના પવનો ગુજરાત ઉપરથી પસાર થઈને ત્યારબાદ મધ્યપ્રદેશ પરથી પસાર થઈને આ પવનો જ્યારે બંગાળની ખાડીમાં પ્રવેશે છે. ત્યારે જ્યારે જ્યારે અનુકૂળ હવામાન સર્જાય છે, ત્યારે ત્યારે આ સાઉથ વેસ્ટના પવનને અનુસંધાને બંગાળની ખાડીમાં એક લો પ્રેશર સિસ્ટમનું નિર્માણ થતું હોય છે.

જ્યારે આ લો પ્રેશર સિસ્ટમ બંગાળની ખાડીમાંથી નોર્થ વેસ્ટ તરફ ગતિ કરીને જ્યારે મેદાનના ભાગમાં આવે છે. ત્યારે ચોમાસું ધરીનું નિર્માણ થાય છે. ટૂંકમાં સિસ્ટમ જ્યારે દરિયામાંથી મેદાનમાં આવે છે, ત્યારે ચોમાસું ધરીનું નિર્માણ અસ્તિત્વમાં આવે છે.

આ વાતને વિસ્તારથી સમજીએ સિસ્ટમ જ્યારે મેદાન ઉપર આવે છે. ત્યારે બે પવનનો સમન્વય સિસ્ટમની આગળના ભાગમાં થતો હોય છે. એક તો જે અરબ સાગરમાંથી આવતા સાઉથ વેસ્ટના પવનો અને બીજા પવનો જે બંગાળની ખાડીમાંથી સિસ્ટમ ક્રોસ થઈને મેદાન તરફ આવે છે. ત્યારે ફરીથી આપવાનો યુટર્ન લઇ અને મેદાન તરફ ફંટાય છે. એટલે આ પવનો ઉત્તર પૂર્વના થયા ગણાય.

ચોમાસું ધરી વ્યાખ્યા

આ બંને પવનો સામ સામે ટકરાય છે, ત્યારે જે પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે. તેને ચોમાસું ધરી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ટૂંકમાં મિત્રો ચોમાસું ધરી એટલે ચોમાસાની સિઝન દરમિયાન પશ્ચિમના પવનો અને ઉત્તર પૂર્વના પવનો આ બંને પવનો જે જગ્યા ઉપર સામ-સામા ટકરાય છે, તે અવસ્થાને ચોમાસું ધરી કહેવામાં આવે છે.

ચોમાસું ધરી જેટલી દક્ષિણ તરફ જ્યારે આ સંજોગોમાં સરકે છે, તેટલો પ્રભાવ ગુજરાત ઉપર પડી શકે છે. કેમકે જ્યારે જ્યારે બંગાળની ખાડીમાં સિસ્ટમ બન્યા બાદ ચોમાસું ધરી જેટલી દક્ષિણ તરફ સરકે છે, એટલી વધુ પડતી વરસાદની સંભાવના ગુજરાતમાં ઉજળી ગણી શકાય.

પરંતુ જ્યારે જ્યારે ચોમાસું ધરીનું અસ્તિત્વ ઉત્તર ભારત લાગું હિમાલયની તળેટીના વિસ્તારોમાં જોવા મળતું હોય છે, ત્યારે ત્યારે બંગાળની ખાડીમાં એ સમય દરમિયાન જ્યારે જ્યારે લો પ્રેશર સિસ્ટમ બનતી હોય છે, તે લો પ્રેશર સિસ્ટમ મોટેભાગે ઉત્તર ભારતના ભાગોમાં ફંટાઈ જતી હોય છે. ગુજરાત, રાજસ્થાન જેવા રાજ્યોને આ સિસ્ટમનો લાભ મળતો નથી.

ગુજરાત, પશ્ચિમ મધ્યપ્રદેશની સાથે સાથે ઉત્તર મહારાષ્ટ્ર તેમજ રાજસ્થાનના ભાગોમાં સારા વરસાદની પ્રાપ્તિ માટે ચોમાસું ધરીની સ્થિતિ નોર્મલ અથવા તો નોર્મલથી વધુ દક્ષિણે જોવા મળે ત્યારે આ રાજ્યોમાં ભારેથી અતિ ભારે વરસાદનો રાઉન્ડ જોવા મળી શકે. પરંતુ જો આ તબક્કે ચોમાસું ધરીનું અસ્તિત્વ વધુ પડતું ઉત્તરમાં હોય તો, આ રાજ્યો મોટા વરસાદથી વંચિત રહી જતા હોય છે.

મિત્રો એક અભ્યાસ મુજબ ચોમાસું ધરી જ્યારે જ્યારે દક્ષિણ રાજસ્થાન લાગુ ઉત્તર ગુજરાતની આસપાસ જોવા મળતી હોય, ત્યારે ત્યારે લગભગ સમગ્ર રાજ્યના વિસ્તારો જેમાં દક્ષિણ ગુજરાત, પૂર્વ ગુજરાત, મધ્ય ગુજરાત, ઉત્તર ગુજરાત, કચ્છ તેમજ સૌરાષ્ટ્રના ભાગોમાં આ સમયગાળા દરમિયાન ભારે વરસાદના યોગ ઉભા થતા હોય છે. જેમાં અમુક અમુક કિસ્સાઓમાં અતિ ભારે વરસાદ પણ જોવા મળી શકે.

ચોમાસું સમયગાળો

મિત્રો જુલાઈ અને ઓગસ્ટ મહિનાના સમયગાળા દરમિયાન જ્યારે જ્યારે ગુજરાત રાજ્યની વાત કરીએ તો, આ સમયગાળા દરમિયાન જ્યારે જ્યારે ચોમાસું ધરી નોર્મલ અવસ્થાએ જોવા મળતી હોય છે. ત્યારે ત્યારે લગભગ આ બંને મહિના દરમિયાન એક પછી એક બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમની અસર જોવા મળતી હોય છે.

સપ્ટેમ્બર મહિનાના દિવસો દરમિયાન ચોમાસું ધરી નોર્મલ કરતાં દક્ષિણના ભાગોમાં જોવા મળે છે, ત્યારે લો પ્રેશર સિસ્ટમની જો હાજરી ન હોય તો, પણ રાજ્યમાં મોટેભાગે બપોર બાદ થંડરસ્ટ્રોમ એક્ટિવિટી રૂપી વરસાદની સંભાવના વધુ જોવા મળતી હોય છે. જેને આપણે મંડાણી વરસાદ પણ કહીએ છીએ. આવી પરિસ્થિતિમાં પણ ચોમાસું ધરીની સ્થિતિ ખાસ પ્રભાવિત કરે છે.

મિત્રો ચોમાસું સીઝન દરમિયાન એક સામાન્ય વાત કરીએ તો, જ્યારે જ્યારે ચોમાસાના મોટાભાગના દિવસો દરમિયાન ચોમાસું ધરીની ઉપસ્થિતિ દક્ષિણ રાજસ્થાન લાગુ mp થઈને જો ઉત્તર ઓરિસ્સા લાગુ પશ્ચિમ બંગાળ થઈને ઉત્તર બંગાળની ખાડીમાં જ્યારે જ્યારે જોવા મળે છે. ત્યારે ત્યારે લગભગ રાજ્યમાં ચોમાસાની સિઝનમાં સરેરાશ કરતા પણ વધુ વરસાદ જોવા મળતો હોય છે.

એટલે જ મિત્રો એક સારા ચોમાસાની ઝંખના માટે ચોમાસાના મહિનાઓ દરમિયાન ચોમાસું ધરીની પરિસ્થિતિ જો વ્યવસ્થિત રહેતો, રાજ્યમાં લગભગ વરસાદના દિવસો પુષ્કળ જોવા મળી શકે છે. આવા તબક્કે લગભગ તમામ વિસ્તારોમાં ચોમાસું દરમિયાન વરસાદના આંકડા નોર્મલ કરતાં પણ સારા જોવા મળતા હોય છે.

આ પોસ્ટના માધ્યમથી આપણે ચોમાસું ધરીની વ્યાખ્યા અંગેની થોડીક માહિતી મેળવી. તો કોઈ નવી પોસ્ટમાં લો પ્રેશર સિસ્ટમ એટલે શું? સર્ક્યુલેશન સિસ્ટમ એટલે શું? ક્યા પવનોથી વરસાદની સંભાવના સૌથી વધુ રહે? એ અંતર્ગત નવી નવી અપડેટ આપણે Weather Tv વેબસાઈટના માધ્યમથી મેળવતા રહેશું.

તો મિત્રો સમગ્ર ગુજરાત રાજ્યના હવામાનની નિયમિત અપડેટ મેળવવા માટે અમારી આ વેબસાઈટ Weather Tv ને ખાસ તમારા ફોનમાં બુકમાર્ક કરી લેવી. જેથી હવામાન અંતર્ગત નવી નવી અપડેટ તમને સરળતાથી મળતી રહે આભાર.

પૃથ્વીનું વાતાવરણ પાછલા ઘણા વર્ષોથી બદલાતું જોવા મળી રહ્યું છે. તો મિત્રો આજની આ મહત્વની પોસ્ટમાં વાતાવરણ અને હવામાન આ બંને પરિસ્થિતિ વચ્ચે શું ડિફરન્સ જોવા મળે છે? એ અંગેની વાત કરશું. જેથી હવામાન અને વાતાવરણ આ બંને શબ્દની વ્યાખ્યા તમને સરળતાથી સમજાઈ જશે.

ગુજરાતમાં જ્યારે જ્યારે ચોમાસાનું આગમન થાય છે. ત્યારે ત્યારે મોટેભાગે હવામાન શબ્દ સાંભળવા મળતો હોય છે, કે આજનું હવામાન કેવું રહેશે આવતીકાલનું હવામાન કેવું રહેશે? મિત્રો હવામાનની આ કઈ પરિસ્થિતિ છે? કે ચોમાસું દરમિયાન આપણે વાતાવરણ શબ્દને બદલે હવામાન શબ્દ અવાર નવાર સાંભળીએ છીએ.

વાતાવરણ

પહેલા આપણે વાતાવરણ એટલે શું? એ અંગેની માહિતી મેળવીએ. મિત્રો વાતાવરણ એ હવામાનની લાંબા ગાળાની પરિસ્થિતિ ગણાય છે. એટલે પૃથ્વી સપાટી પર વાતાવરણ દર 30 કે 35 વર્ષે બદલાતું હોય છે. એટલે જ હવામાનની લાંબા ગાળાની પરિસ્થિતિ એટલે જ વાતાવરણ જેને આપણે આબોહવા તરીકે પણ ઓળખીએ છીએ.

વધુ દાખલા તરીકે એક ઉદાહરણ લઈને સમજીએ તો પૃથ્વી સપાટીનું છેલ્લા 20 થી 30 વર્ષ દરમિયાન તાપમાન વધી રહ્યું છે. પહેલા મોટે ભાગે બધા દેશોમાં જે તાપમાનનો પારો જોવા મળી રહ્યો હતો તેના કરતાં પાછલા 20 થી 25 વર્ષ દરમિયાન ગરમીનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. મિત્રો આજે ગરમીનું પ્રમાણ વધ્યું છે તે ખૂબ જ લાંબા ગાળાના વર્ષો દરમિયાન વધ્યું છે.

એટલે જ મિત્રો હવામાનની આ લાંબા ગાળાની પરિસ્થિતિને વાતાવરણ કહેવાય. જેને અંગ્રેજીમાં આપણે ક્લાઈમેટ કહીએ છીએ તો, ગુજરાતીમાં અમુક અમુક વખતે આબોહવાના નામથી પણ વર્ણન કરીએ છીએ.

મિત્રો દર 30 કે 35 વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન હવામાનની પરિસ્થિતિમાં જે ફેરફાર જોવા મળે છે, તેને વાતાવરણ કહેવામાં આવે છે. એટલે જ વાતાવરણ દરરોજ બદલાતું નથી. વાતાવરણ એ હવામાનની લાંબા ગાળાની બદલવાની સ્થિતિ ગણાય.

હવામાન વ્યાખ્યા

જ્યારે હવામાનની ટૂંકા ગાળાની પરિસ્થિતિમાં જે ફેરફાર જોવા મળે છે તેને આપણે હવામાન કહીએ છીએ. કેમ કે પૃથ્વી સપાટી પરના જે તે પ્રદેશનું હવામાન દર 2 થી 3 કલાકે પણ બદલાતું જોવા મળે છે. ટૂંકા ગાળાની સ્થિતિમાં જે હવામાનમાં ફેરફાર જોવા મળે છે, તેને આપણે હવામાન તરીકે ઓળખીએ છીએ.

ભારત દેશ અંગેનો વિચાર કરીએ તો મિત્રો ભારતના બધા જ રાજ્યોનું હવામાન એકસરખું જોવા મળતું નથી. જેનું મુખ્ય રીઝન એ જ છે કે, હવામાન દર કલાકે પણ બદલાતું જોવા મળે છે. જ્યારે ભારત દેશનું વાતાવરણ જે તે સમયે એક જ રૂપે જોવા મળતું હોય છે. જેમકે શિયાળો ચાલતો હોય ત્યારે દેશના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં ઠંડીનું પ્રભુત્વ જોવા મળતું હોય છે. કેમકે આ ભારતનું વાતાવરણ ગણી શકાય.

મિત્રો એક ઉદાહરણ લઈને આ વાતને વ્યવસ્થિત રીતે સમજીએ. ધારો કે બેંગ્લોરનું તાપમાન 25 ડિગ્રી સેલ્સિયસ જે સમયે જોવા મળતું હોય છે, એ જ સમયગાળા દરમિયાન જમ્મુનું તાપમાન 6 ડિગ્રી જોવા મળતું હોય છે. એક જ સમયે આ બંને હવામાનની પરિસ્થિતિ અલગ અલગ જોવા મળે છે.

એટલે જ આ પરિસ્થિતિને આપણે હવામાન તરીકે ઓળખીએ છીએ. કેમકે હવામાન એ દરેક સ્થળનું અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે કેમકે આ પરિસ્થિતિ એ ટૂંકા ગાળાની પરિસ્થિતિ ગણાય. ટૂંકા ગાળામાં તથા ફેરફારોની અવસ્થાને હવામાન કહેવામાં આવે છે.

હવામાન આગાહી

મિત્રો એટલે જ આપણે હવામાન અંગે આગાહી સાંભળતા હોઈએ છીએ પરંતુ વાતાવરણની આગાહી આપણે ક્યારેય સાંભળતા નથી. વિશ્વના દરેક પ્રદેશોનું હવામાન દર 3 થી 6 કલાક દરમિયાન બદલાતું હોય છે.

તેનાથી વિરુદ્ધ વાતાવરણ ટૂંકા ગાળાના સમયમાં બદલાતું નથી. એટલે જ વાતાવરણ એ લાંબા ગાળાની પરિસ્થિતિ ગણાય છે. શિયાળો ઉનાળો અને ચોમાસું આ ઋતુ ભારતનું એક વાતાવરણના આધારે ગણી શકાય.

કેમ કે સમય મુજબ શિયાળાનું આગમન થાય છે. સમય મુજબ ઉનાળાનું આગમન થાય છે. અને સમય મુજબ ચોમાસાનું આગમન થાય છે. આ ચક્ર વર્ષોથી ચાલ્યું આવે છે. એટલે જ હવામાનની લાંબાગાળાની સ્થિતિને વાતાવરણ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી પૃથ્વીનું વાતાવરણ સતત બદલાઈ રહ્યું છે. ઉત્તર ધ્રુવમાં જામેલા બરફના થર હવે ધીરે ધીરે ઓગળી રહ્યા છે. તો વિશ્વના વિવિધ મહાસાગરની સપાટી ધીરે ધીરે ઊંચી આવી રહી છે. તો બીજી તરફ વિશ્વના મોટાભાગના દેશોનું તાપમાન ધીરે ધીરે વધી રહ્યું છે. કારણ કે આ વધઘટ એ લાંબા ગાળાની સ્થિતિમાં ધીરે ધીરે થતી જોવા મળતી હોય છે. એટલે જ આ સ્થિતિને વાતાવરણ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

મિત્રો ઉપર જણાવવામાં આવેલી વાત મુજબ તમે હવામાન અને વાતાવરણનો ભેદ તમે સમજી ગયા હશો. પાછલા વર્ષોમાં પૃથ્વી સપાટી પરના વાતાવરણમાં કેટલો ફેરફાર જોવા મળ્યો છે? એ અંતર્ગત નવી માહિતી આપણે નવી પોસ્ટના માધ્યમથી રજુ કરશું. જે તમને સામાન્ય જ્ઞાન મેળવવામાં ખૂબ જ ઉપયોગી બનશે.

તો મિત્રો આવી હવામાનની નવી નવી માહિતી મેળવવા માટે અમારી વેબસાઈટ Weather Tv સાથે ખાસ જોડાયેલા રહેજો. જેથી હવામાન અંતર્ગત નવી નવી અપડેટ તમને રેગ્યુલર રીતે મળતી રહે. બધા જ મિત્રો નો ખુબ ખુબ આભાર.