ભારત દેશ એ દરેક ઋતુમાં વૈવિધ્યતા પૂર્વક જોવા મળતો દેશ છે. કેમ કે દક્ષિણ એશિયામાં સ્થિત ભારતનું હવામાન દરેક ઋતુ મુજબ અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે. કેમકે ભારત દેશનું હવામાન એ મોસમી પ્રકારની આબોહવા જ ધરાવતું હવામાન ગણાય છે.
ભારતના હવામાન અંગે એક વિચાર કરીએ તો, મિત્રો ઉત્તર ભારતનું હવામાન, દક્ષિણ ભારતનું હવામાન, પૂર્વ ભારતનું હવામાન તેમજ પશ્ચિમ ભારતનું હવામાન અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે. આજની આ મહત્વની પોસ્ટમાં સમગ્ર દેશમાં હવામાનનો મિજાજ દરેક ઋતુમાં કેવો જોવા મળે છે? એ અંગેની વિસ્તાર પૂર્વક વાત કરશું.
એક અભ્યાસ મુજબ મોસમી પ્રકારની આબોહવા ધરાવતા દેશોમાં સમયાંતરે ઋતુ પરિવર્તન થતું હોય છે. જેમાં શિયાળો, ઉનાળો અને ચોમાસું આમ 3 ઋતુનું નિયમિત સમયે આગમન થતું હોય છે. જોકે ભારતમાં દક્ષિણ ભારતમાં શિયાળા દરમિયાન ઠંડીનું પ્રમાણ ખૂબ જ ઓછું જોવા મળતું હોય છે. કેમકે દક્ષિણ ભારતનો પ્રદેશ વિષુવવૃતની નજીક હોવાથી ત્યાં ઠંડીનો પ્રભાવ કંઈક અંશે ઓછો જોવા મળે છે.
ભારતનું હવામાન
ઉત્તર ભારતની વાત કરીએ તો, ઉત્તર ભારતમાં જમ્મુ કાશ્મીર, હિમાચલ પ્રદેશ, હરિયાણા, પંજાબ, ઉત્તરાખંડ તેમજ ઉત્તર પ્રદેશ જેવા રાજ્યોનો સમાવેશ કરી શકાય. કેમ કે આ રાજ્યો ઉત્તર ભારતના ઝોનમાં આવે છે. મિત્રો ઉત્તર ભારતના હવામાન અંગેની વાત કરીએ તો, ભારતનું હવામાન ઉત્તર ભારતમાં કંઈક અલગ જ મિજાજ ધરાવે છે.
ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં ઠંડીનું પ્રભુત્વ હંમેશા વર્ષ દરમિયાન વધુ જોવા મળતું હોય છે. કેમકે હિમાલય પર્વતની હાજરી તેમજ સૂર્યના કિરણો ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં ત્રાસા પડતા હોવાથી વર્ષ દરમિયાન મોટેભાગે ઠંડીનું પ્રભુત્વ આ રાજ્યોમાં વધુ જોવા મળતું હોય છે. ઉનાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતના રાજ્યોનું હવામાન આહલાદક ગણી શકાય. કેમ કે તાપમાનનો પારો ખૂબ જ ઊંચો આ રાજ્યોમાં જોવા મળતો નથી.
વર્ષ દરમિયાન સૌથી ઠંડીનો પ્રભાવ જોવા મળતા રાજ્યોની વાત કરીએ તો, જમ્મુ કાશ્મીર અને ઉત્તરાખંડ જેવા રાજ્યોમાં ઠંડીનું પ્રમાણ શિયાળા દરમિયાન વિશેષ જોવા મળે છે. જ્યારે ઉનાળા દરમિયાન પણ આ રાજ્યોનું તાપમાન હંમેશા મધ્યમ જોવા મળે છે. આ રાજ્યોને બરફ વરસાદના ગઢ તરીકે પણ ગણવામાં આવે છે. કેમકે આ બંને રાજ્યોમાં શિયાળા દરમિયાન અવિરત બરફ વર્ષા જોવા મળતી હોય છે.
મિત્રો ટૂંકમાં ચોમાસા દરમિયાન ભારતનું હવામાન ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં સામાન્ય વૃત્તિ આપનાર ગણાય છે. કેમકે જ્યારે જ્યારે બંગાળની ખાડીમાં સિસ્ટમ બનીને મધ્ય ભારત સુધી આ સિસ્ટમ પહોંચે છે ત્યારબાદ લગભગ મોટેભાગે આ સિસ્ટમ મધ્ય ભારતમાંથી ફટાઈને ઉત્તર ભારતમાં હંમેશા પ્રવેશ કરતી હોય છે. આ પરિસ્થિતિને અનુસંધાને બિહાર તેમજ ઉત્તર પ્રદેશના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન ભારે વરસાદ જોવા મળતો હોય છે.
તો મિત્રો ઉત્તરાખંડમાં ચોમાસાની સિઝન દરમિયાન અવારનવાર વાદળ ફાટવાની ઘટના પણ હંમેશા બનતી હોય છે. જ્યારે હિમાલયમાં ક્યારેક ક્યારેક અતિવૃષ્ટિને કારણે ગંગા, યમુના જેવી મોટી નદીયું ચોમાસામાં ભયજનક સપાટીથી પણ ઉપર રહેતી હોય છે. આવી પરિસ્થિતિને હિસાબે દિ૯હી, ઉત્તર પ્રદેશ તેમજ બિહારના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન બાઢનો અવારનવાર સામનો કરવો પડતો હોય છે.
પૂર્વ ભારતનું હવામાન
મિત્રો ભારતનું હવામાન પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં પણ કંઈક અલગ જ મિજાજ ધરાવતું હોય છે. પૂર્વના નાના નાના રાજ્યો તેમજ પશ્ચિમ બંગાળ લાગુ વિસ્તારોનું હવામાન દરેક ઋતુ દરમિયાન અલગ અલગ જોવા મળતું હોય છે. સર્વપ્રથમ પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન હવામાનનો મિજાજ કેવો રહે છે? એ અંગેની થોડીક માહિતી મેળવીએ.
પૂર્વ ભારતનું હવામાન ચોમાસાની સિઝન દરમિયાન હંમેશાં વરસાદી માહોલ દરેક દિવસે જોવા મળતો હોય છે. જેમાં આસામ, પશ્ચિમ બંગાળ તેમજ પૂર્વત્તરના નાના નાના રાજ્યોમાં લગભગ બંગાળી ખાડીમાંથી આવતા ભેજવાળા પવનોને હિસાબે ક્લાઉડ ફોર્મેશન હંમેશા રહેતું હોય છે. આ પેટર્ન આધારિત દરરોજ વધતો ઓછો વરસાદ આ રાજ્યોમાં જોવા મળતો હોય છે.
તો અમુક વર્ષે બંગાળની ખાડીમાં અવાર નવાર ચક્રવાત બનતા હોય છે. અને આ પરિસ્થિતિને અનુસંધાને ક્યારેક ક્યારેક પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં પણ આ ચક્રવાત એન્ટર થતા હોય છે. આવી પરિસ્થિતિ જ્યારે જ્યારે ચોમાસા દરમિયાન જોવા મળે છે ત્યારે પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં ભારે પવન સાથે અતિવૃષ્ટિનો પણ સામનો કરવો પડે છે. આમ મિત્રો ભારતનું હવામાન પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન હંમેશા વરસાદી રહે છે.
હવે ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં શિયાળા દરમિયાન હવામાન કેવું જોવા મળે છે? એ અંગેની વાત કરીએ તો, મિત્રો શિયાળા દરમિયાન પણ પૂર્વત્તરના રાજ્યોમાં ઠંડીનું પ્રમાણ હંમેશા લગભગ વધુ રહેતું હોય છે. જેમાં ઉત્તર હિમાલયની તળેટી લાગુના વિસ્તારોમાં શિયાળા દરમિયાન પણ આ વિસ્તારોમાં તાપમાન લગભગ શૂન્યની આજુબાજુ રહેતું હોય છે. તો અમુક અમુક રાજ્યોમાં શિયાળા દરમિયાન બરફ વરસાદ પણ જોવા મળે છે.
ઉત્તર ભારત હવામાન આગાહી
જ્યારે ભારતનું હવામાન ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં ઉનાળા દરમિયાન ખૂબ જ આહલાદક જોવા મળે છે. કેમ કે આ રાજ્યોમાં તાપમાન હંમેશા નોર્મલની આજુબાજુ રહેતું હોય છે. કોઈ મોટા હિટ વેવનો માહોલ ઉનાળા દરમિયાન પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં પશ્ચિમ બંગાળને બાદ કરીને જોવા મળતો નથી. આમ ઉનાળા દરમિયાન પણ પૂર્વ ભારતના રાજ્યોમાં પણ પ્રવાસીઓની ભેળ હંમેશા જોવા મળતી હોય છે. જેનું મુખ્ય કારણ અહીં તાપમાન ઉનાળા દરમિયાન નોર્મલની આજુબાજુ રહેતું હોય છે.
ટૂંકમાં મિત્રો આસામ તેમજ દાર્જિલિંગ જેવા વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન વરસાદનું પ્રમાણ ભારે જોવા મળે છે. આસામમાં અમુક વિસ્તારોમાં વર્ષ દરમિયાન વિશ્વનો સૌથી વધુ વરસાદ પણ આ વિસ્તારોમાં નોંધાય છે. કેમકે આ વિસ્તારોનું લોકેશન હંમેશા ક્લાઉડ ફોર્મેશન બનવા માટે ખૂબ જ અનુકૂળ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ ધરાવે છે. જેને હિસાબે અહીં વરસાદનું પ્રમાણ ખૂબ જ વધુ પડતું જોવા મળે છે.
મિત્રો આ પોસ્ટમાં આપણે ઉત્તર ભારત તેમજ પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોના હવામાન અંગેની માહિતી મેળવી. તો આપણે નવી પોસ્ટમાં પશ્ચિમ ભારત તેમજ દક્ષિણ ભારતના વિસ્તારો અંગેના હવામાન અંગેની વિસ્તૃત માહિતી મેળવશું. કેમકે આ એક પોસ્ટમાં જો સંપૂર્ણ ભારતનું હવામાન કવર કરવા જઈએ તો આ પોસ્ટ ખૂબ જ લાંબી બની જાય.
ટૂંકમાં સારાંશ મેળવીએ તો, મિત્રો ઉત્તર ભારતનું હવામાન શિયાળા તેમજ ઉનાળા દરમિયાન કંઈક અલગ જ મિજાજ ધરાવતું હોય છે. તો વિન્ટર સેશનમાં ઉત્તર ભારતના વિસ્તારોમાં વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સની ઇફેક્ટને કારણે અવારનવાર વરસાદ તેમજ બરફ વર્ષા પણ જોવા મળતી હોય છે. જ્યારે ઉનાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતનું હવામાન ખૂબ જ ઠંડુ રહેતું હોવાથી પ્રવાસીઓને ભીડ હંમેશા ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં વધુ જોવા મળતી હોય છે.
જ્યારે ભારતનું હવામાન પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોમાં પણ અલગ જ મિજાજ ધરાવે છે. શિયાળા દરમિયાન ભારે ઠંડીનું સામ્રાજ્ય ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં જોવા મળે છે. જ્યારે ઉનાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં તાપમાન હંમેશા નોર્મલની આજુબાજુ રહેતું હોવાથી ઉનાળા દરમિયાન આ વિસ્તારોમાં પણ પ્રવાસીઓની ભીડ સારી એવી વર્ષ દરમિયાન જોવા મળે છે.
જ્યારે મોનસુન સેશનમાં ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાં ભારે વરસાદનું પ્રમાણ જોવા મળે છે. સાઉથ વેસ્ટ મોનસુની ભેજવાળા પવનો બંગાળની ખાડી ઉપરથી પસાર થઈને જ્યારે ઉત્તર ભારતના રાજ્યોમાંથી પસાર થાય છે. ત્યારે બપોર બાદ હંમેશા ડમ ડોળ વાદળ આ વિસ્તારોમાં બનતા હોવાથી લગભગ ચોમાસા દરમિયાન કાયમી વરસાદનો પ્રભાવ ઉત્તર ભારતના મોટાભાગના રાજ્યોમાં જોવા મળે છે.
તો મિત્રો ખૂબ જ સામાન્ય જ્ઞાન ભરી આ પોસ્ટને તમારા વિવિધ સોશિયલ ગ્રુપ તેમજ સોશિયલ પ્લેટફોર્મમાં શેર કરજો. જેથી હવામાન અંગેની માહિતી બીજા મિત્રોને પણ મળી શકે. આપણે નવી પોસ્ટમાં દક્ષિણ ભારત તેમજ પશ્ચિમ ભારતના વિસ્તારોના હવામાન અંગેની માહિતી વિસ્તારથી મેળવશું.
ગુજરાત રાજ્યના સમગ્ર વિસ્તારોની હવામાનની નિયમિત અપડેટ ચોમાસા તેમજ ઉનાળાના દિવસો દરમિયાન મેળવવા માટે અમારી વેબસાઈટ Weather Tv ને તમારા ફોનમાં જરૂરથી બુકમાર્ક કરી લેજો. જેથી હવામાનની નિયમિત અપડેટ તમને રેગ્યુલર મળતી રહે.