મિત્રો જ્યારે જ્યારે ભારતમાં ચોમાસાની શરૂવાત થાય છે. ત્યારે ત્યારે બંગાળની ખાડી તેમજ અરબ સાગરમાં વરસાદી સિસ્ટમોની એક્ટિવિટી વધી જતી હોય છે. તો આજની આ પોસ્ટમાં ભારતનું ચોમાસું અંતર્ગત દક્ષિણ તેમજ પશ્ચિમ ભારતનું હવામાન જોવા મળે છે? એ અંગેની માહિતી મેળવશું.

મિત્રો સમગ્ર દેશની વાત કરીએ તો, ચોમાસું જ્યારે સક્રિય થાય છે. ત્યારે ભારતનું ચોમાસું મુખ્ય રૂપે મધ્ય ભારત, પશ્ચિમ ભારત, પૂર્વ ભારત તેમજ દક્ષિણ ભારતના ઘણા બધા વિસ્તારોમાં વરસાદની એક પછી એક સિસ્ટમનું પાસીંગ થતું હોય છે. ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય બને છે, ત્યારે ત્યારે પશ્ચિમ ભારત તેમજ દક્ષિણ ભારતના વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદ પડતો હોય છે.

દક્ષિણ પશ્ચિમનું હવામાન

ભારતનું ચોમાસું મોટેભાગે 15 મે બાદ સક્રિય થતું હોય છે. તો પ્રથમ આપણે પશ્ચિમ ભારતમાં જ્યારે જ્યારે ભારતનું ચોમાસું સક્રિય થતું હોય છે, ત્યારે ત્યારે પશ્ચિમ ભારતમાં રાજ્યમાં હવામાન કેવું જોવા મળે છે? એ અંગેની માહિતી પ્રાથમિક રૂપમાં મેળવીએ.

પશ્ચિમ ભારતના રાજ્યોની વાત કરીએ તો, મુખ્યત્વે પશ્ચિમ ભારતમાં રાજસ્થાન, ગુજરાત, પશ્ચિમ મધ્યપ્રદેશ તેમજ મહારાષ્ટ્રના રાજ્યોનો મુખ્ય રૂપે સમાવેશ કરી શકાય. મિત્રો ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે આ રાજ્યોમાં એન્ટર થાય છે. ત્યારે ત્યારે પશ્ચિમ મધ્યપ્રદેશ તેમજ મહારાષ્ટ્રના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ વિશેષ રૂપે પ્રભાવિત કરતું હોય છે.

ચોમાસા દરમિયાન પશ્ચિમ મધ્યપ્રદેશના વિસ્તારો તેમજ મહારાષ્ટ્રના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ ખૂબ જ વધુ રહેતું હોય છે. જ્યારે રાજસ્થાન તેમજ ગુજરાતના વિસ્તારોમાં વરસાદ ખૂબ જ અનિયમિત જોવા મળતો હોય છે. આ વિસ્તારોમાં ક્યારેક ક્યારેક વરસાદના રાઉન્ડ વચ્ચે મોટો ગેપ જોવા મળતો હોય છે. પશ્ચિમ મધ્યપ્રદેશ તેમજ મહારાષ્ટ્ર ના વિસ્તારો કરતા રાજસ્થાન તેમજ ગુજરાતના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ ખૂબ જ ઓછું જોવા મળે છે.

ભારતનું ચોમાસું

મિત્રો ભારતનું ચોમાસું દરમિયાન રાજસ્થાન તેમજ ગુજરાત રાજ્યના વિસ્તારોમાં વરસાદનો આધાર મોટેભાગે બંગાળની ખાડીની વરસાદની સિસ્ટમ આધારિત રહેતો હોય છે. જો બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ મધ્યપ્રદેશ આવ્યા બાદ પશ્ચિમ તરફ વધુ ફંટાય તો, ગુજરાત તેમજ રાજસ્થાનના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ સારું એવું જોવા મળે છે. પરંતુ મધ્યપ્રદેશ ઉપર આવ્યા બાદ આ સિસ્ટમ જો ઉત્તર દિશા તરફ ફંટાઈ જાય તો, આ વિસ્તારોમાં બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમની ખાસ અસર જોવા મળતી નથી.

જ્યારે મહારાષ્ટ્ર તેમજ પશ્ચિમ મધ્યપ્રદેશ લાગુ વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ વિશેષ જોવા મળે છે. કેમકે ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય બને છે. ત્યારે બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ આ વિસ્તારોને સૌથી વધુ પ્રભાવિત કરે છે. આ વિસ્તારોમાં મહારાષ્ટ્રના લગભગ મોટાભાગના વિસ્તારોમાં ભારેથી અતી ભારે વરસાદના સમીકરણો સામે આવતા હોય છે. જ્યારે મધ્યપ્રદેશના પણ ઘણા વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદનો સામનો ચોમાસા દરમિયાન કરવો પડે છે.

તો ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય થાય છે ત્યારે ત્યારે પશ્ચિમ ભારતના દરિયાકાંઠાના વિસ્તારો જેને વેસ્ટર્ન ઘાટના નામ તરીકે થ પણ ઓળખાય છે. આ વિસ્તારોમાં હંમેશા ચોમાસા દરમિયાન એક વરસાદનો ટ્રફ અવારનવાર બનતો હોય છે. આ પરિસ્થિતિને પરિણામે મુંબઈ સહિત કાંઠાના વિસ્તારોમાં સમગ્ર ભારતના ચોમાસા સિઝન દરમિયાન વરસાદના આંકડા ખૂબ જ ઉંચા જોવા મળે છે.

હવે રાજસ્થાનની વાત કરીએ તો, મિત્રો ભારતનું ચોમાસું જ્યારે સક્રિય થાય છે. ત્યારે ત્યારે રાજસ્થાનમાં દક્ષિણ પૂર્વ રાજસ્થાનના વિસ્તારોમાં વરસાદના ચિત્રો બીજા વિસ્તારો કરતા સારા જોવા મળે છે. કેમકે જ્યારે જ્યારે બંગાળની ખાડીનું સિસ્ટમનું કમબેક મધ્યપ્રદેશમાં થાય છે, ત્યારે ત્યારે દક્ષિણ પૂર્વ રાજસ્થાનના વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદના યોગ ઊભા કરે છે.

જ્યારે ઉત્તર પશ્ચિમ રાજસ્થાનના વિસ્તારો વરસાદ વિહોણા રહે છે. આ વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન સૌથી ઓછો વરસાદ જોવા મળે છે. જેનું મુખ્ય કારણ આ વિસ્તારોને બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ વધુ પડતી પ્રભાવીત કરતી નથી. મિત્રો ઉત્તર પશ્ચિમ રાજસ્થાનમાં ચોમાસા દરમિયાન સૌથી ઓછો વરસાદ જોવા મળે છે. જેનું મુખ્ય કારણ આ જ ગણી શકાય.

ગુજરાતનું હવામાન

ગુજરાત રિજીયનની વાત કરીએ તો, મિત્રો ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય થાય છે. ત્યારે ત્યારે દક્ષિણ ગુજરાતના વિસ્તારો વરસાદથી વધુ પ્રભાવિત બને છે. બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ પ્લસ દક્ષિણ પશ્ચિમના ટ્રફ અનુલક્ષીને આ વિસ્તારોમાં વધુ વરસાદ લાવવા માટે મદદ કરે છે. આ વિસ્તારોમાં વલસાડ, ડાંગ, નવસારી, આહવા, કપરાડા જેવા વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન સૌથી વધુ વરસાદના આંકડા જોવા મળે છે.

ઉત્તર ગુજરાતના વિસ્તારોમાં પણ કંઈક રાજસ્થાન જેવું ચિત્ર જોવા મળે છે. જો બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ મધ્યપ્રદેશ ઉપર આવ્યા બાદ વધુ પશ્ચિમ તરફ ફંટાય તો, ઉત્તર ગુજરાતના વિસ્તારોમાં વરસાદની એક સારી સંભાવના ઊભી થઈ છે. જો આવી પરિસ્થિતિ આકાર લેતી હોય છે, ત્યારે ઉત્તર ગુજરાતના ઘણા વિસ્તારોમાં આ સમય દરમિયાન ભારેથી અતિ ભારે વરસાદના પણ યોગનું નિર્માણ થાય છે.

ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય બનતું હોય છે, ત્યારે ત્યારે ગુજરાતમાં સૌરાષ્ટ્ર તેમજ કચ્છના વિસ્તારોમાં વરસાદની સંભાવના બીજા વિસ્તારો કરતા ઓછી જોવા મળે છે. કેમ કે આ વિસ્તારોમાં bob ની વરસાદની સિસ્ટમ ખૂબ જ ઓછી પ્રભાવિત કરતી હોય છે. પરંતુ અરબ સાગરમાં જ્યારે જ્યારે મજબૂત સિસ્ટમનું નિર્માણ થતું હોય છે, ત્યારે ત્યારે લગભગ સૌરાષ્ટ્ર તેમજ કચ્છના વિસ્તારોમાં આ સિસ્ટમનો લાભ વધુ મળતો હોય છે.

ટૂંકમાં મિત્રો પશ્ચિમ ભારતના હવામાન અંગેની ટૂંકી માહિતી મેળવીએ તો, પશ્ચિમ ભારતમાં મધ્યપ્રદેશ તેમજ મહારાષ્ટ્રના વિસ્તારોમાં ભારતના ચોમાસાના સમયગાળા દરમિયાન વરસાદની સંભાવના વિશેષ રૂપે જોવા મળે છે. જ્યારે ગુજરાત તેમજ રાજસ્થાનના વિસ્તારોમાં ભારતનું ચોમાસું સક્રિય થાય છે, ત્યારે મહારાષ્ટ્ર તેમજ મધ્યપ્રદેશના વિસ્તારો કરતા વરસાદની મધ્યમ રહે છે.

તો બીજી તરફ દક્ષિણ ભારતના રાજ્યોમાં ગોવા, કેરલ તેમજ કર્ણાટકના પૂર્વ ભાગોના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ ચોમાસા દરમિયાન વિશેષ રૂપે જોવા મળે છે. મિત્રો કેરલ તેમજ ગોવાના વિસ્તારોમાં સૌથી વધુ વરસાદનું પ્રમાણ ભારતનું ચોમાસું સક્રિય થાય છે ત્યારે જોવા મળે છે. જ્યારે દક્ષિણ ભારતના અંદરોણી ભાગોમાં વરસાદની સંભાવના મધ્યમ જોવા મળે છે.

દક્ષિણ પૂર્વ ભારત તરફ ઓરિસ્સામાં વરસાદનું પ્રમાણ મધ્યમ જોવા મળતું હોય છે. જ્યારે બંગાળની ખાડી લાગુ ઓરિસ્સાના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ વધુ જોવા મળતું હોય છે. જેમાં ઉત્તર ઓરિસ્સાના વિસ્તારોમાં ચોમાસા દરમિયાન વરસાદની સંભાવના સારી જોવા મળતી હોય છે.

ભારતનું ચોમાસું હવામાન

ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય હોય છે, ત્યારે ત્યારે તામિલનાડુના કોસ્ટલ વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ સારું એવું જોવા મળતું હોય છે. જ્યારે તામિલનાડુના અંતરયાડ વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ મધ્યમ જોવા મળતું હોય છે. મિત્રો જ્યારે શિયાળુ ચોમાસાનું આગમન થાય છે, ત્યારે તામિલનાડુમાં સૌથી વધુ વરસાદ જોવા મળતો હોય છે. એટલે તામિલનાડુને શિયાળુ ચોમાસું સૌથી વધુ અસર કર્તા બને છે.

ટૂંકમાં મિત્રો દક્ષિણ ભારત તેમજ પશ્ચિમ ભારતના વિવિધ રાજ્યોમાં ભારતનું ચોમાસું જ્યારે જ્યારે સક્રિય થાય છે, ત્યારે ત્યારે વૈવિધ્યતા જોવા મળે છે. જે ઉપર જણાવેલી વાત મુજબ તમે સમજી શકો છો. એટલે ચોમાસાની સિઝન દરમિયાન પશ્ચિમ ભારત તેમજ દક્ષિણ ભારતના વિસ્તારોમાં વરસાદનું પ્રમાણ એક સરખું જોવા મળતું નથી.

દક્ષિણ ભારત તેમજ પશ્ચિમ ભારતના રાજ્યોમાં શીયાળો, ચોમાસું તેમજ ઉનાળાની ઋતુ દરમ્યાન અલગ અલગ હવામાનનું ચિત્ર જોવા મળતું હોય છે. આપણે આ પોસ્ટમાં માત્ર ચોમાસા લક્ષી જ સમીકરણોની વાત કરી છે. એ જ રીતે આ રાજ્યોમાં ઉનાળા તેમજ શિયાળાની ઋતુ દરમિયાન પણ અલગ અલગ હવામાન જોવા મળે છે.

તો મિત્રો સાયન્સ આધારિત હવામાનની નિયમિત અપડેટ મુજબ ગુજરાત રાજ્યના દરેક વિસ્તારોની મેળવવા માટે અમારી વેબસાઈટ Weather Tv સાથે જોડાયેલા લેજો. જેથી રાજ્યની હવામાનની નિયમિત અપડેટ તમને રેગ્યુલર મળતી રહે આભાર.